Er zijn slechts achttien werken te zien op de tentoonstelling, maar het lijken er minstens vier keer zoveel. Aan het werk van Per Abramsen valt een boel te ontdekken: iedere gezichtshoek levert een compleet nieuw beeld. En gelukkig biedt de Zeezaal van Museum Beelden aan Zee de bezoekers genoeg ruimte om de sculpturen van alle kanten te bekijken.

Zeezaal met op de voorgrond Light into the shadow, brons, 76 x 99 x 99, 1989

De werken die geselecteerd zijn voor Delighted Flashback doen recht aan de veelzijdigheid van Per Abramsen. Hij werkte in heel verschillende materialen en technieken. Er zijn bronzen beelden te zien, een plastiek van aluminium, sculpturen van hout en van polystyreen. Verder is er een keramiek, kartonnen vouwbeelden en een zelfportret van aarde op papier en fotografie.

De tentoonstelling toont slechts de resultaten, maar het maakproces was voor Abramsen onderdeel van zijn kunst. Daarvoor bouwde hij zijn eigen machines om te zagen en te slijpen en zelfs realiseerde hij zijn eigen bronsgieterij. Door zelf te gieten, te lassen en te monteren kon hij het resultaat beter naar zijn hand zetten. Hij werkte los van de traditionele beeldhouwtechnieken. De lichtheid van zijn beelden bereikte hij vooral door ze op te bouwen uit platen van was. De beelden goot en construeerde hij zelf. Veel van zijn materialen haalde hij van de schroot: blokken polystyreen en aluminium van oude lantaarnpalen en vliegtuigonderdelen die hij omsmolt.

Don Quichotte hout, 127 x 26 x 28, 1974

Aan tafel!

Maar Abramsen werkte ook in hout. Don Quichotte, een beeld uit 1974, is sterk gestileerd. De sokkel en het beeld vormen een geheel. Vier stevige tafelpoten dragen de romp van het paard die van hoekig, naar steeds rondere vormen evolueert. De ruiter en zijn wapens reiken tot ver daarboven steeds ijler omhoog. In Scheveningen staat het beeld bij de raampartij tegen het decor van de duinenrij. Vanuit het ene gezichtspunt is het silhouet van ruiter en paard duidelijk te onderscheiden, vanuit het andere heeft het beeld een abstracte vorm. De houten huid van het beeld is uiterst glad afgewerkt en weerspiegelt het zeelicht.

De tafel- of statiefvorm was voor Abramsen een terugkerend thema. Table Close en Table la Figure (beide 1979) zijn kleine bronzen. De beelden hebben rechte, forse tafelpoten die een rechthoekige basis ondersteunen. Bij Table Close ontwaar je onder het lichte tafelkleed de vormen van een menselijk corpus. We zijn getuige van een metamorfose. Als een larf die op het punt staat zijn cocon te doorbreken. Een mens op weg naar het laatste instar - het ontwikkelingsstadium van de volwassen imago. Het laken vormt de schakel tussen de ronde menselijke vormen en de hoekigheid van de tafel eronder. In Table la figure is het gezicht doorgebroken. De individuele trekken van de figuur zijn al waar te nemen. Hier zijn we getuige van de geboorte van een nieuwe volwassene. Begin jaren ’80 bevonden we ons aan het eind van de tweede feministische golf. Deze beelden illustreren de bewustwording van de autonome mens, los van het bestaande maatschappelijke en huiselijke stramien. Vrijmaking van het keurslijf: de vrouw die zich losmaakt van de keukentafel.

Table Close, brons, h. 32 cm. 1979, Table la Figure, brons, h. 19 cm. 1979

Over bevrijding gesproken

Latere tafelbeelden zijn minder stevig gegrond. Twee bronzen, getiteld Détachement Horizontal (1980) en Détachement Feminine II (1983), hebben schuingeplaatste, rankere poten die als een statief taps toelopen. Ze vormen geen sokkel, maar vertellen ook het verhaal van het beeld en zijn er onlosmakelijk mee verbonden. Détachement Horizontal is op het eerste oog een wimpel die sierlijk in de wind omhoog slingert. De bovenste slinger vormt een vrouwentorso In Détachement Feminine is een torso onder haar gewaad met rafelranden te ontdekken. Beide vrouwentorso’s zijn horizontaal op de statiefpoten geplaatst. De rankheid van de poten maakt het beeld licht, zwevend. Détachement, onthechting, de losmaking van de vrouw, economisch, sociaal en maatschappelijk, baas in eigen buik, baas over eigen lichaam.

Détachement Horizontal, brons, 240 x 150 x 70, 1980

Het vroegste werk op de tentoonstelling is Barcarolle (02) uit 1967, een abstract brons op een eenvoudige houten sokkel. Abramsen maakte drie versies van dit beeld. Indertijd kocht Siemens er een en schonk het aan het Rekencentrum van de gemeente Rotterdam. Een eerdere Barcarolle (01) maakt tegenwoordig onderdeel uit van de collectie van Museum Boijmans van Beuningen. En een derde bevindt zich nog steeds in het atelier van de kunstenaar. Het beeld is van alle kanten interessant en verrassend. In zijn ongepolijstheid is het zijn tijd vooruit. Een barcarolle is een lied dat door een gondelier wordt gezongen. De beroemdste barcarolle is een pianocompositie van Chopin: een werk met zowel romantische klanken als heftige intervallen en dynamiek. De ruwe huid van het beeld weerspiegelt voor mij de ongebruikelijke akkoorden van Chopin. De puntige vormen zijn de dynamiek en de intervallen in het pianoconcert. De richting van waaruit je het beeld bekijkt, is daarbij allesbepalend voor je associaties.

Abramsen maakte medio jaren ’60 beelden rondom het thema de ‘Vier Elementen’. Barcarolle representeert uiteraard het water. In die periode bouwde hij drie zeilboten. De boeg van de boot met opspattend boegwater zijn in het beeld terug te vinden. Abramsen heeft na dit abstracte beeld veel figuratief werk gemaakt, maar het vertrekpunt in zijn werk was altijd abstract. Vanuit die abstracte vormen evolueerde hij stap voor stap de figuratie van het uiteindelijke werk.

Barcarolle, brons, 210 (incl. sokkel) x 65 x 69, 1967. Met de schaduw van het beeld

Gebroken schaduw

Een ander thema in de tentoonstelling is vorm en tegenvorm, object en schaduw, de vorm van het beeld en dat van de ruimte eromheen. Abramsen werkte deels in Rotterdam, deels in Zuid-Frankrijk. De felle Provençaalse zon heeft invloed op zijn werk gehad. Hij was gefascineerd door de vormen van gebroken schaduwen. Op de grond is de schaduw uitgerekt en op de muur is het een directere weergave van het lichaam dat de schaduw voortbrengt. Het werk Fantasie uit 1995 geeft dit effect mooi weer. Het is een aluminium plastiek dat deels op de vloer, deels op de wand tentoongesteld wordt. Zelfs de overgang van kernschaduw naar halfschaduw is in het beeld vervat doordat de aluminium uitlopers aan het gegoten beeld behouden zijn gebleven. Fantasie herinnert je eraan dat de schaduw die je voortbrengt, niet alleen door je eigen contouren wordt bepaald, maar ook door je omgeving.

Fantasie, aluminium, 1995

Wat het keramiek Argile-Agile (1990) bijzonder maakt, is niet alleen de vorm die de zwaartekracht lijkt te tarten. Opmerkelijk is ook de huid die een suggestie van linnen heeft. Een deel van het werk heeft een subtiele laag glazuur. Abramsen maakte dit glazuur door alles wat op de vloer van zijn atelier lag bijeen te vegen: stof maar ook veel bronsslijpsel. Het werk heeft hij vervaardigd in het Keramisch werkcentrum in Heusden, maar het glazuur verbindt het werk weer met zijn eigen atelier.

Argile-Agile, keramiek, 60 x 110 x 65, 1990

Ongebruikelijk in dit beeldenmuseum zijn foto’s. Maar fotografie mocht niet ontbreken op deze kleine overzichtstentoonstelling van Abramsen. Zijn foto’s uit de serie Lamplicht (1991-2009) doen denken aan Rubins vaas: de schaduw op het vrouwenlichaam vormt op zich weer het silhouet van een tweede vrouwenlichaam. Een knap staaltje fotografie dat Abramsen bereikte puur door zijn model te belichten, zonder het beeld te bewerken.

Lamplicht, foto, 200 x 100, 1991-2009

En dan hebben we het nog niet eens gehad het veelzijdige Light into the shadow (1998) dat als een kameleon zo snel verandert als je eromheen loopt. Over de bijzondere vouwbeelden van karton Shadow (1995), of Beeldprojectie: Dubbelbeeld (2009) een virtuoos beeld uit polystyreen. Afijn, u moet gewoon zelf gaan kijken.

Per Abramsen - Delighted Flashback LINK https://www.beeldenaanzee.nl/nl/per-abramsen

Van 12 april tot 8 september 2024

Museum Beelden aan Zee - LINK www.beeldenaanzee.nl

Harteveltstraat 1
2586 EL Den Haag

Meer over Per Abramsen

Website Per Abramsen

Werk van Per Abramsen in Museum Boijmans van Beuningen

Boek bij de tentoonstelling

Wim van der Beek, Camée van Blommestein, Dick van Broekhuizen, Per Abramsen; Delighted Flashback, 2024. ISBN 978 907 602 839 2, 94 pagina's, o.a. verkrijgbaar bij Museum Beelden aan Zee.

Per Abramsen Fonds

Dit fonds biedt rentevrije leningen aan kunstenaars die ruimtelijk werk maken. Kunstenaars die experimentele technieken hanteren en met hun beeldende kwaliteit nieuwe impulsen geven aan het vakgebied, komen in aanmerking.

Per Abramsen Cultuurprijs

Een landelijke prijs voor kunstenaars die ruimtelijk werk maken met een sterk beeldend karakter. Kunstenaars met minimaal vijf jaar ervaring en 35 jaar en ouder komen in aanmerking. In 2024 is de sculptuurprijs uitgereikt aan de Rotterdamse kunstenaar Karin Arink (1967).

Zeezaal met op de voorgrond Light into the shadow, brons, 76 x 99 x 99, 1989

Per Abramsen (1941–2018)

Opleiding en prijzen

Afgestudeerd 1961 aan de Rotterdamse Academie van Beeldende Kunsten.

EMS Cultuurprijs, 1965.

Jacob Hartog Prijs, 1989.

Oprichter van SARK, STEK en Bronsgiet-collectief cCULpTUUR, voorzitter van de BBK Rijnmond, gastdocent bij academies en gasthoogleraar Technische Universiteit Delft.

Solotentoonstellingen

Beeldprojecties unica - polystyreen geëxpandeerd, 2017

Delighted Flashback, 2013

Beeldprojecties, 2008

Project Rotterdam, 2005

La Friche de la belle de Mai, 1997

Separated shadows, 1994

Bronzen beelden, 1990

Exposities (selectie)

Up Memory Lane (Part I), RAM Art Rotterdam, 2016

And the Livin' is easy, RAM Art Rotterdam, 2015

Art Amsterdam, 2008, 2009 en 2011

Zomeropstelling / Summer Exposure, RAM Art Rotterdam, 2009

Kaleidoscope 2, RAM Art Rotterdam, 2008

Art Chicago, 1996

Philadelphia, 1996

Art Brussels, 1995

Kunsthal Rotterdam, 1994

Stedelijk Museum Zwolle, 1994

KunstRai, Amsterdam, 1992

De torso in Nederland, Dordrechts museum, 1991

Beelden in de openbare ruimte (selectie):

Gemini (1963), Volkstuinvereniging Ons Belang in Hoogvliet-Rotterdam

Baken (1971), Groeninx van Zoelenlaan in Rotterdam - met Rob Maingay

Détachement Feminine (1980), (gedenkplaats voor stilgeboren kinderen) crematorium Hofwijk in Rotterdam

Cone (female) (1984), Abtsweg in Rotterdam-Overschie

Cone (male) (1984), Burg. Baumannlaan in Rotterdam-Overschie

Allongée (1986), binnenplaats gemeentehuis Leidschendam-Voorburg

Anamorfose (1996), Bachlaan in Barendrecht

Light into the shadow (2011), Merwehoofd in Papendrecht

Boeken (selectie)

Hans Kok en Per Abramsen, Separated Shadows, uitg. RAM, 1994. 17 pp.

Hans Redeker en Per Abramsen, Per Abramsen –Sculptures, uitg. Van Speijk, 1985. ISBN 9789062161126, 80 pp. - ca 60 z/w foto's.

Hein van Haaren, Schetsboek Per Abramsen, uitg. RAM, 1989. ISBN 9072516028, 24 pp, 20 monoprints.

Schetsboek Per Abramsen (II), uitg. RAM, 2002. Met 20 z/w afbeeldingen ISBN 97 8907 251603 9.

Bert Jansen, Drie beeldhouwers in klei / three sculptors in clay (Herman Makkink, Pjotr Muller, Per Abramsen), uitg. Keramisch werkcentrum, Heusden, 1990. 12 pp.