Parallel aan de kunstbiënnale in Venetië zijn een aantal grote tentoonstellingen in de stad te bezoeken. Ik belicht er twee. Op beide tentoonstellingen kom je ogen tekort. Niet alleen omdat er zo veel te zien is, maar ook omdat je je bij alles afvraagt wat het is, waarom het tentoongesteld is en wat de onderlinge relaties zijn tussen de dingen die je ziet. Beide tentoonstellingen draaien om macht, hebzucht en onderworpenheid. Twee tentoonstellingen die zowel zoekplaatjes zijn als hersenkrakers. Vorige week deel 1: Christoph Büchel, Monte di Pietà, nu deel 2.

Federico Solmi, Ship of fools Een opmerkelijke solotentoonstelling is neergestreken in het noordelijk gelegen Palazzo Donà dalle Rose. Dit palazzo ligt niet bepaald in het centrum van Venetië maar het is zeker een ochtend waard om er heen te gaan. Er wordt kleurrijk multimediaal werk getoond van Federico Solmi (Bologna, 1975), een Italiaan die sinds 1999 in New York woont.

De naam van de tentoonstelling, Ship of fools, verwijst naar de allegorie in Plato’s Republiek (380 v. Chr). Hierin beschrijft Plato hoe een schip, met daarop de eigenaar en de bemanning, stuurloos ten onder dreigt te gaan door gebrek aan leiderschap, kennis en kunde. Het is tevens de naam van de belangrijkste tekening die Solmi hier exposeert.

Solmi, The Painting Class, 2024. Single channel video loop van 48 seconde, met muziek van Marc Urselli

De tentoonstelling gaat zowel over het angstaanjagende als het ridicule van absolute macht en slecht leiderschap. In elk werk ontdek je beroemdheden en figuren die de loop van de geschiedenis hebben beïnvloed: de superrijken, hedendaagse celebrities, historische monarchen, dictators en kerkleiders. Solmi beeldt ze af in vol ornaat, vol van ambitie en vol van zichzelf. Oprah Winfrey, Warren Buffett, Paus Benedictus en Mark Zuckerberg, Donald Trump danst met Marie Antoinette, Elon Musk schildert Kim Kardashian die voor hem liggend poseert in een gouden harnas. De karikaturen grijnzen breeduit. Ze zijn gekleed in uniform of ambtstoga, behangen met medailles en kroonjuwelen. Hun attributen maken een potsierlijke indruk.

Solmi hanteert allerlei technieken: terracotta, digitale animatievideo’s, tekeningen en virtual reality. Hij maakt karikaturen van papier-maché voorzien van een dikke laklaag. Die worden gedigitaliseerd, en daarna spelen ze de hoofdrol in animatievideo’s en virtual reality.

Solmi, Pope, 2023. Keramiek

Een serie video’s laat zien wat een Chinese machtsovername in de Verenigde Staten kan betekenen. Op een 1000 dollarbiljet is een bewegend portret van een Chinese militaire leider te zien. De Thanksgiving Day Parade is overgenomen door het Chinese leger en de ballonnen die boven de legertanks zweven, hebben de vorm van militairen. Zelfs het publiek langs de kant bestaat alleen uit militairen. Enorme kermisachtige frames omlijsten de beeldschermen. Uit de speakers klinken marsen, onverstaanbare toespraken, circusmuziek en hysterisch gelach.

Een van de topstukken van de collectie is een virtual reality getiteld The Bacchanalian Ones uit 2021. Met een VR-bril op dwaal je door een paleis waar een groot feest wordt gevierd. De benedenverdieping is geheel onder water gelopen. De groten der aarde, in hun galakostuums, waden er tot hun middel in rond en begroeten je. Je kunt met Julius Caesar toosten en Napoleon zien dansen op de muziek van een strijkorkestje. Je wordt omringd door figuren, dronken van alcohol en macht.

Om de virtual reality te kunnen maken, moeten de figuren eerst met elektronische tekenprogramma's in draadmodellen worden vertaald. Solmi’s meest recente werk speelt met dat gegeven. Hij tekent met de hand dergelijke draadmodellen in witte inktlijnen op een blauwe achtergrond van pastel en gouache. Hij detailleert daarbij de gezichten nauwkeuriger dan voor VR nodig is.

Solmi, Oprah Winfrey and Warren Buffet, 2022. Pastel, witte pen en inkt, gouache op paneel, 91 x 152 cm

In deze stijl maakte hij een groot canvas getiteld The ship of fools. Het stelt een vlot voor waarop een twintigtal drenkelingen zit. Gekleed in hun beste kleren, hun kronen nog op hun hoofd klampen zij zich vrolijk vast aan de resten van een schip dat zojuist vergaan is. Het werk verwijst naar Het vlot van de Medusa van Géricault uit 1818: het schilderij dat de sociale hiërarchie in Frankrijk en de positie van de kunstenaar in de samenleving op zijn kop zette en de regering in diskrediet bracht. Solmi tekende niet zoals Géricault, 15 hongerige overlevenden na 12 dagen op zee, maar de machthebbers van eertijds en nu: historische koningen, Benito Mussolini, Montezuma, Abraham Lincoln en Warren Buffett maar ook de hersen- en harteloze Blikken Man uit De tovenaar van Oz. Ze zijn duidelijk nog maar net in het water beland en hun optimisme moet nog plaats maken voor de wanhoop en honger. De kijker weet: het merendeel zal ten prooi vallen aan onderlinge strijd en kannibalisme.

Solmi, The Ship of Fools, 2024. Pastel, witte pen en inkt, gouache op doek, 310 x 602 cm

Buiten vraag je je af wat je gezien hebt: carnaval, kermis, horror? De parodie van Solmi is overweldigend, zowel vermakelijk als verontrustend. Hij is de marionettenspeler in zijn eigentijdse poppenkast. Hij stelt immoraliteit en kritiekloosheid aan de orde en toont de ijdele kant van de figuren achter wie de mensheid steeds weer aanholt: vroeger de narcistische monarchen, tegenwoordig de groteske superrijken en de idolen van tv en internet.

Verder: Federico Solmi link: www.federicosolmi.com Federico Solmi, Ship of fools, Palazzo Donà dalle Rose, Fondamente Nove, 5038, 30121 (vaporetto-halte: Fte Nove B).

De kunstbiënnale in Venetië is van 20 april – 24 november. Ship of Fools is geopend van 18 april – 28 juli.