Hans Wilschut

Al op de middelbare school deelde ik met een vriend een kraakpand als atelierruimte. Vervolgens ging ik één jaar (1985-1986) naar de Willem de Kooning Academie in Rotterdam, waarna ik autodidactisch ben doorgegaan. Eerst dacht ik dat ik schilder wilde worden, maar na een aantal jaar begon ik fotografie als medium te zien waar ik me artistiek in kon uitdrukken. Ik leerde veel praktische dingen over fotograferen door bij een reclamefotograaf stage te lopen. Ook heb ik altijd opdrachten ernaast gedaan. Dus mijn technische ontwikkeling heb ik al doende geleerd. Het kunstenaarschap stond altijd op nummer één. 

In New York begon ik met het fotograferen van architectuur, toen nog op een tamelijk abstracte manier. Daarna ging mijn werk over globalisering. Door de gevolgen van massatoerisme en de groeiende ongelijkheid aan den lijve te ondervinden, werden dat belangrijke thema’s. Ik ben het meest bekend geworden door grootformaatfoto’s zonder één focuspunt, waarin van alles gebeurt. Er gaan vaak veel proeffoto’s aan vooraf voordat ik het standpunt bepaal. Soms huur ik een helikopter of hoogwerker voor het juiste standpunt. Mijn foto’s ontstaan meestal door het ontdekken van een situatie of verhaal dat mij fascineert. Bijna ieder werk stelt wel een bepaalde vraag over de mens. 

Alles drijft me, iedere dag. Mijn werk helpt mij om het leven aan te kunnen, om problemen van het leven een vorm te geven en om grip te krijgen op de wereld. Ik zeg niet dat ik de wereld begrijp, maar ik doe pogingen daartoe. Vanaf 2000 zijn mijn onderwerpen meer geëngageerd geworden. Ik denk dat goede kunst reflecteert op ons leven en bestaan. Ik zou niet kunnen leven zonder kunst. Het is voor mij een manier van leven. Buiten coronatijd ben ik meestal met wel zes à zeven projecten tegelijk bezig.

Er zijn heel veel plaatsen die me zijn bijgebleven, bijvoorbeeld waar ik ooit een fotowerk heb gemaakt en waar ik nog steeds in geïnteresseerd ben. Als ik de kans krijg, keer ik ook weer terug. Dat leidt soms tot mooie veranderingen. Een nieuwe reeks in mijn werk zijn tweeluiken die gaan over het idee van het opnieuw bezoeken van een plek om een dialoog tussen twee beelden te laten ontstaan. Zo’n tweeluik zegt zoveel over de ontwikkeling van een samenleving. 

Bert kocht een werk van mij, Relocation (2009), tijdens een expositie bij Galerie Ron Mandos in Amsterdam. Zo leerden wij elkaar kennen en zijn we bevriend geraakt. Jaren later kwam Bert langs in Johannesburg toen ik daar verbleef. We zijn naar het dak gegaan vanaf waar ik de foto genomen had. Bert is heel betrokken bij wat ik doe en hij vraagt me altijd het hemd van het lijf over mijn projecten. Hij verzamelt dus niet alleen werk, maar inspireert ook en legt graag verbindingen tussen mensen. Aangezien Bert piloot was bij de KLM en de hele wereld zag, heeft hij weleens invloed gehad op mijn besluit om ergens heen te gaan. Bert is een trouwe volger van mijn werk. Dat is heel bijzonder. Met andere verzamelaars is dat wat afstandelijker.

Zodra Bert door iets geïntrigeerd raakt, volgt hij zijn intuïtie, onafhankelijk van wat anderen zeggen. Wat je in de kunstwereld vaak ziet, is dat verzamelaars op elkaar letten en dat daardoor bepaalde kunstenaars aandacht krijgen. Bert is daar niet zo gevoelig voor. Waar hij ook heen reisde als piloot, hij bezocht altijd de kunstwereld ter plekke. Daardoor weet hij ontzettend veel van de kunstwereld wereldwijd. Zo kocht hij ook dingen aan. Dus zijn verzameling is eclectisch. In Relocation zit dat eclectische ook, want de foto gaat over een pluriforme maatschappij waarin heel veel verschillende soorten mensen samenleven. 

Relocation is een vrij streng werk: heel frontaal en bijna perspectiefloos gefotografeerd. Het toont een gebouw in Johannesburg dat is gekraakt door mensen uit townships na de apartheid. Je ziet aan de façade af hoe zij op verschillende manieren hun leven inrichten. De foto is gemaakt in een behoorlijk gevaarlijke buurt. Ik was destijds helemaal niet gewend te moeten nadenken over veiligheid. Ik maakte vier geweldsincidenten in een maand mee. Toch bleef ik fotograferen, omdat ik al met mijn project begonnen was. Nog steeds staat die stad op mijn netvlies. Naast dit aangekochte werk heeft Bert een werk van mij dat ik hem geschonken heb. Het is een foto van klein formaat met daarop een verhoogde snelweg in Kaapstad die stopt in de lucht. De snelweg is nooit afgerond, nadat bleek dat de bocht verkeerd berekend was en de weg geen aansluiting kon maken met de andere kant.

Tot en met 26 september 2021 is mijn project over het Oostenrijkse dorp Hallstatt te zien. Normaal gesproken is het dorp afgeladen met toeristen. Ik fotografeerde het overmatige massatoerisme voor corona én de impact van de pandemie op het dorp. Ik wil het gevoel oproepen van de magie van het dorp en vooral ook ingangen bieden naar reflectie op onszelf. En in het Fries Museum hangt werk van mij in de tentoonstelling De Elf Steden, die is geopend tot en met 31 december 2023. Zo lang heeft mijn werk nog nooit in een museumzaal gehangen. Mijn eerste film gaat over vier iconische gebouwen genaamd ‘Le Vele’ in Scampia, een buitenwijk van Napels. Door de misdaadfilm Gomorra en de media zijn de gebouwen bekend geworden als symbool van de maffia. Mijn film laat een andere kant zien. Ik heb me gefocust op de gebouwen zelf en op het leven in de gebouwen. 
 

This Is Hallstatt, Kein Museum! in de Kunsthal Rotterdam (t/m 26 september 2021

De Elf Steden in het Fries Museum (t/m 31 december 2023)

Ik heb een tijd gehad dat ik veel met street art bezig was en mezelf daarin schoolde door gesprekken met mensen over de hele wereld, maar wat ik aankoop hangt heel erg af van het moment. Er zijn veel kunstadviseurs die zeggen dat een collectie een rode draad moet hebben of coherent moet zijn, maar van mij hoeft dat niet. Ik verzamel niet voor het geld of omdat mijn verzameling zou moeten passen in een andere collectie. Ik heb kunst aan de muur hangen, maar ik noem mezelf eigenlijk geen kunstverzamelaar.

Ik heb een aantal werken gekregen van kunstenaars met wie ik een goede band heb. Verder heb ik een paar werken online gekocht. Een werk van de Japanse kunstenaar Yuma Yoshimura heb ik online gekocht via Instagram. Dat heeft hij me per post opgestuurd. En in de gang hier hangt er nog een werk van hem, dat ik onder mijn arm heb meegenomen vanuit zijn studio in Tokyo. Ook van Jake Singer heb ik een werk direct gekocht. Daarnaast ben ik naar veel kunstbeurzen geweest. De rest komt van galeries of kunsthandelaars. Ik ben het werk van Lara Verheijden op het spoor gekomen via het Instagram-account van kunstadviseur Marc-Jan Van Laake. Paul van Esch op de Prins Hendrikkade, ook een kunstadviseur, stelde werk van Lara Verheijden tentoon dus ik ben gaan kijken. Lara zelf was er ook en we hadden een klik. Toen heb ik twee werken van haar gekocht. 
 

Het is een soort verslaving om kunst te willen kopen en het niet te kunnen weerstaan. Ik denk dat verzamelaars dat wel herkennen. Tegenwoordig lenen veel verzamelaars hun collectie uit aan musea, maar ik wil de werken in de buurt hebben en kunnen zien. Het werk van Katinka Lampe heeft één keer in een museum gehangen, maar uitlenen doe ik niet meer omdat ik het werk dan voor langere tijd kwijt ben en vanwege het grote risico op schade. Daarnaast zijn er veel kunstverzamelaars die een ontwikkeling van een kunstenaar op afstand volgen en werken aankopen, maar dan vindt er niet echt een uitwisseling tussen de verzamelaar en de kunstenaar plaats. Natuurlijk heb ik niet met elke kunstenaar van wie hier werk hangt een persoonlijke relatie, maar met velen wel. Voor mij draait het bezig zijn met kunst om verbintenissen aangaan met mensen van totaal verschillende achtergronden. Dat geeft een interessante wisselwerking.

Ik word weleens gewezen op bepaald werk waar ik niet eerder van gehoord had. Soms leidt dat tot een aankoop. Maar ik let niet op trends of hoe succesvol een kunstenaar is. Het gaat mij vooral om het gevoel dat een kunstwerk mij geeft, meer dan wat het voorstelt of van wie het is. Een werk moet een bepaalde energie uitstralen of gedachten oproepen. Dat was het geval met Hans zijn werk. Toen ik Hans leerde kennen was ik al vele jaren aan het reizen en toen kwam ik ook in veel steden die ik niet goed kende. Als ik dan uit mijn hotelkamer naar buiten keek, raakte ik altijd geïntrigeerd door de omringende gebouwen en alle verschillende levens die zich daar afspelen.

Ik weet niet hoe groot mijn collectie is, misschien 60 werken. Er staan boven veel werken achter de kast. Ik verkoop nooit, omdat ik de werken niet kwijt wil. Ze hebben allemaal een verhaal. Het kopen van werken stond even on hold, omdat er steeds minder ruimte in huis is. Misschien moet ik kunstwerken gaan rouleren. Maar ik hoef ook niet alles aan de muur te hebben hangen; bijzondere momenten en ervaringen kun je als herinneringen eindeloos verzamelen. Ik zie Hans een aantal keer per jaar en er is nooit een tekort aan gespreksstof. Zo vond ik het heel interessant om zijn verhalen over Nigeria te horen, omdat ik daar nooit het hotel uit mocht. Zulke dialogen geven mij een enorme verbintenis met de wereld.

Een aantal jaar geleden, in 2012, liep ik met mijn vriendin langs Galerie Ron Mandos op de Prinsengracht. Een van de medewerkers zag ons voorbijlopen en vroeg ons naar binnen. Ik kocht daar weleens wat. Hans had toen een expositie daar, maar ik kende hem nog niet. De mystiek en uitstraling van Relocation spraken mij onmiddellijk aan, omdat ik altijd geïnteresseerd ben in de gebouwen die ik vanuit hotelkamers zie. Ik liep direct naar dit werk, wat voor mij de connotatie heeft met alle verschillende levens om ons heen. Ik besloot het werk te kopen. Dat werk was het begin van een vriendschap met Hans. Ik heb later ook nog een werk van Hans gekregen: een foto van een onafgebouwde verhoogde snelweg in Kaapstad. 

Ruimte, of eerder ruimtegebrek, speelt altijd een rol. Ook let ik erop dat de plaats het werk niet teniet doet. Op de muur naast de eettafel wil ik niets meer hangen, omdat het de verhouding met het werk van Isaac Julien, The Game Portrait (Playtime) uit 2013, zou verstoren. Hans’ werk is meestal van groot formaat, ook Relocation. Er is één editie die nog groter is. Die wilde ik eerst kopen, maar dat paste gewoon niet. We hadden maar één plek en dat was in de slaapkamer. Dus dat is de reden waarom Hans in de slaapkamer is beland. 

Ik heb onlangs een werk gekocht van DJ en kunstenares Mia Moretti: een gedicht op flinterdun papier van The Bowery Hotel in New York. Ik ben vaak in dat hotel geweest en heb er goede herinneringen aan. Ik heb mijn leven in hotels gespendeerd. Daar heb ik dus sowieso al iets mee. Overal liggen hier bij mij ook hotelbriefjes met stukjes tekst erop. Ik heb bij haar online dat werk besteld. Het ligt nu bij de lijstenmaker. 

Als er een einde komt aan dit leven, dan hoop ik vooral dat het ergens naartoe gaat waar het wordt geapprecieerd. Ik zit eraan te denken om mijn kunstboekencollectie aan de Norval Foundation in Kaapstad te geven. Die hebben een heel mooie bibliotheek die nog wel wat boeken kan gebruiken. Het zou prachtig zijn om dat voor onderzoekers en studenten beschikbaar te stellen. En wat er met de kunst gaat gebeuren... Geen idee. Het zal vast wel goed komen.